Tężyczka to zaburzenie o bardzo niespecyficznym obrazie klinicznym, które charakteryzuje się nadpobudliwością nerwowo-mięśniową wynikającą ze złożonych zaburzeń elektrolitowych, zwłaszcza niedoboru wapnia i/lub magnezu.
Tężyczka jest bardzo częstym problemem, niestety dość trudno ją zdiagnozować, a objawy bywają niecharakterystyczne i mogą imitować inne choroby (np. o podłożu psychologicznym). Faktem jest, że osoby, które mają tężyczkę borykają się często z nerwicami lękowymi, atakami paniki, depresją. Natomiast jedno nie wyklucza drugiego!! Niedobory najważniejszych związków mineralnych (bo takie podłoże ma tężyczka) mogą powodować (lub pogłębiać) problemy psychiczne. Z kolei te, również mocno obciążają organizm pod względem fizjologicznym.
Najczęściej zaczyna się od niedoborów magnezu (długotrwałych), to często pociąga za sobą niedobory wapnia i potasu. Tężyczka jawna to taka, w której niedobór wapnia jest zwykle spowodowany wtórnie przez nieprawidłowe poziomy hormonów (zwykle parathormon).
Występuje najczęściej na skutek:
- Wycięcia tarczycy lub uszkodzenia przytarczyc podczas operacji tarczycy
- Niedoczynności przytarczyc
- Chorób autoimmunologicznych atakujących ten gruczoł
Wszelkich sytuacji gdzie występuje hipokalcemia (niedobór wapnia) wtórnie, np. niewydolność nerek, ostre zapalenie trzustki, ciężkie niedobory witaminy D3, zespół upośledzonego wchłaniania jelitowego, długotrwałe zażywanie leków (moczopędnych, kortykosteroidów, inhibitorów pompy protonowej).
W przypadku tężyczki utajonej – częściej występuje hipomagnezemia (niedobór magnezu).Hipokaliemia (niedobór potasu) również przyczynia się do powstawania incydentów tężyczkowych! Przyczyny nie są jasno określone, a niestety tzw. root couse jest ciężki do odnalezienia. Częstymi są: poważne urazy, rozległe zabiegi chirurgiczne, borelioza (i inne odkleszczowe choroby), przewlekłe infekcje (wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze),cukrzyca, astma, problemy z gospodarką hormonalną, węglowodanową, dysautonomia, choroby zapalne jelit, problemy z przewodem pokarmowym, przewlekły stres, długotrwała dieta niedoborowa/ redukcyjna, niedbałość o higienę snu, i wiele innych.
Jakie są objawy tężyczki? Od specyficznych dla tężyczki -czyli wszelkiego rodzaju parestezje, mrowienia, drżenia, drętwienie kończyn, twarzy (często zaczyna się od drętwienia okolic ust), słabość mięśniowa, skurcze (w ekstremalnych przypadkach mogą to być kurcze mięśni głośni, a więc bezpośrednie zagrożenie życia), skurcz naczyń wieńcowych (objawy dusznicy- bóle zamostkowe), objaw Trousseau (przykurcz palców dłoni oraz ich ustawieniu w postaci tzw. “ręki położnika”), objaw Chwostka (skurcz mięśni mimicznych twarzy);
po te dość niespecyficzne jak: lęk, zawroty głowy, szumy uszne, nadpotliwość, ziębnięcie, sinienie (kończyn, ust), kłucie serca, arytmia serca, kołatania serca, tachykardia, bradykardia, ucisk w klatce piersiowej, dysfagia (problemy z połykaniem), problemy z koncentracją, pamięcią, mgły umysłowe, problemy ze snem, uczucie odrealnienia, depresja, hiperwentylacja (co nasila hipokalcemię), niepokój, drgawki (mylone często z napadem padaczkowym), zaburzenia świadomości, światłowstręt, globus histericus (uczucie guli w gardle), i wiele innych.
Co zbadać?
Najlepiej poziomy zjonizowane wapnia i magnezu, ale stężenia komórkowego (w erytrocytach). Zaledwie kilka procent puli magnezu i wapnia znajduje się w surowicy, reszta ulokowana jest w komórkach. Stężenie elektrolitów we krwi jest ściśle kontrolowane przez mechanizmy regulacyjne, organizm za priorytet obiera homeostazę we krwi, to też niedobór w komórkach, wcale nie musi być odzwierciedlony wynikami krwi. Badaniem potwierdzającym tężyczkę jest tzw. próba tężyczkowa- EMG- badanie elektromiograficzne, oprócz tego, dobrze wykonać badanie moczu- dobowe wydzielanie wapnia i magnezu z moczem, gazometrię, w niektórych przypadkach wykonuje się również EEG- elektroencefalografia, EKG, echokardiografię, czy MRI (rezonans).
Jak sobie radzić?
Dieta bogatoodżywcza! Nie ma tu miejsca na obcinanie kalorii albo diety wysokobłonnikowe. Niedożywienie, zwłaszcza białkowe, powoduje obniżenie poziomu wapnia.
Wszystko, co utrudnia wchłanianie w jelitach powinno być wyeliminowane. Nie należy pić do posiłków, zwłaszcza kawy lub herbaty. Choć picie kawy pomiędzy posiłkami również z reguły jest raczej źle tolerowane przez osoby chore. Kofeina nasila niedobory magnezu i wapnia, a także działa pobudzająco (wzmaga lęki) na osoby wrażliwe.
Należy włączyć do diety produkty o wysokiej gęstości odżywczej, a więc takie, które w niedużej ilości charakteryzują się znaczną wartością odżywczą. Dla przykładu: żółtka jaj, awokado, podroby, buliony na mięsie i kościach. Produkty bogate w wapń: szprotki, sardynki, dobrej jakości ryby, nabiał, fermentowane produkty mleczne (np. kefir, zsiadłe mleko), sery dojrzewające, bryndza, mak, sezam, brokuły, szpinak, buraki, zakwas buraczany, migdały, orzechy włoskie, suszone morele, wysokozmineralizowane wody/
*Trik: połączenie kilku źródeł wapnia zwiększa biodostępność, np.: pasta rybna (twaróg+szprotki+jogurt naturalny+ lekko prażony sezam).
Produkty bogate w magnez: kasza gryczana, orzechy włoskie, nerkowce, płatki owsiane (ugotowane!), kakao (najlepiej ziarna kakaowca), awokado, zielone liście warzyw, figi, wysokozmineralizowane wody.
Produkty bogate w potas: sok pomidorowy, przecier pomidorowy (np. passata), banany, awokado, bataty, ziemniaki, woda kokosowa.
Zadbać należy o stan jelit – tam następuje wchłanianie. Można zatem wesprzeć je odpowiednimi probiotykami, kwasem masłowym, skrobią oporną, bulionami, z wykluczeniem wszelkich produktów przetworzonych.
Co może pogłębiać problem?
Osoby z tężyczką spowodowaną niedoborem wapnia powinny unikać produktów bogatych w fosforany i szczawiany, które wiążą wapń.
Osoby chory nie powinny spożywać alkoholu, energetyków, nadmiernej ilości kawy i herbat.
Stres, niedobory snu, brak odpoczynku baaardzo wpływają na samopoczucie u tężyczkowców. To też redukcja stresu, odpowiednia jakość i ilość snu są kluczowe w leczeniu!
Suplementacja to punkt konieczny w tym wypadku. W zależności z jakim niedoborem się zmagamy, taki pierwiastek powinniśmy suplementować. Choć w większości przypadków dobrze jest uzupełniać wszystkie związki mineralne. Magnez, wapń i witamina D3 to związki, które działają ze sobą w synergii. Jako, że wapń i magnez są swoimi antagonistami (potrzebują siebie nawzajem, ale jedno utrudnia wchłanianie drugiego), należy je przyjmować oddzielnie. Magnez (wraz z potasem) zażywać oddzielnie od wapnia, wapń i D3 (wraz z witaminą K2) najlepiej razem. Suplementacje (zwłaszcza wapnia i potasu) należy zawsze konsultować z lekarzem. Przy silnych niedoborach wapnia lekarz zaleca iniekcje dożylne, wapń dostarczany drogą doustną pełni wtedy rolę zapobiegania nawrotom ataków tężyczki.
Form magnezu jest dość dużo, a dobór do pacjenta jest kwestią indywidualną. Większość osób reaguje dobrze na jabłczan magnezu, cytrynian magnezu (jeśli nie ma się tendencji do biegunek), glicynian magnezu, treonian magnezu, taurynian magnezu (tauryna wspomaga dokomórkowe przenikanie magnezu). Dawki powinny być ustalone przez dobrego lekarza (nie powinny być niższe niż ustalone dobowe zapotrzebowanie, w przypadku magnezu 350-400 mg/ dobę), ale osoby chory często wymagają większych dawek niż standardowe, podzielone na kilka porcji w ciągu doby. Do suplementacji magnezu warto dołączyć kompleks witamin z grupy B, zwłaszcza witaminę B6, która pełni rolę kofaktora dla magnezu, ale istotne są również wszystkie inne- B12, B9, B1- które są niezbędne dla prawidłowej pracy układu nerwowego, a jego wsparcie w przypadku tężyczki jest bardzo istotne.
Tężyczka to zazwyczaj objaw innego problemu zdrowotnego, który dobrze jest rozpoznać, a by móc efektywniej leczyć nieprzyjemne objawy tężyczki. Należy zaadresować wszystkie problemy zdrowotne, pilnować aby styl zycia był jak najbardziej możliwie spokojny, zadbać o sen, dobrą i odżywczą dietę, żeby odzyskać w pełni dobre samopoczucie. Nie poddawaj się, walcz o swoje zdrowie.
Zainteresował Cię artykuł?
Poszerz swoją wiedzę o wybrane produkty z naszego sklepu – solidna dawka praktycznej wiedzy!
