Czy da się raz na zawsze nauczyć jeździć samochodem nie biorąc pod uwagę zmienności warunków, przepisów, swojego zdrowia zmieniającego się w czasie itd.? Czy da się raz na zawsze zbudować dobry związek bez ciągłej pracy nad relacją? Czy da się raz na zawsze schudnąć już nigdy nie mając tendencji do nawrotu wagi? Czy da się jednokrotną próbą raz na zawsze wyplewić jakieś zachowanie, tak żeby już nigdy więcej nawet nie mieć pokusy pomyślenia o tym? Czy da się raz ma zawsze wytłumaczyć coś dziecku, bez konieczności wracania do tematu?
Zmiana wzorców zachowań jest jak etapy w grze.
Wchodzisz na pewniej poziom, zbierasz punkty, a po nich jest kolejny level trudności. Mając tę świadomość możemy lepiej przygotować się na te gorsze momenty i nie zaprzepaścić w nich swoich wypracowanych efektów. “Koło zmiany” w transteoretycznym modelu zmiany Prochaski i DiClemente mówi, że istnieją cztery, pięć lub sześć etapów zmiany i że mają one kształt koła. Oznacza to, że tworzą krąg. Tak więc ludzie, którzy chcą rzucić nałóg, przechodzą przez różne etapy na tym kole, tak jakby przesuwali się razem z nim.
Jest powód, dla którego nazywa się to kołem: w każdym procesie zmian ludzie przechodzą przez ten sam proces wiele razy, zanim osiągną stabilny rodzaj zmiany. Na przykład we wczesnych badaniach nad palaczami Prochaska i DiClemente stwierdzili, że palacze przechodzili koło trzy do siedmiu razy (średnio cztery), zanim całkowicie rzucili nałóg.
W “kole zmian” nawrót jest rzeczą całkowicie normalną. Badacze postrzegają to jako kolejny etap zmian. Jako psychologowie czasami mówimy naszym pacjentom, że “Każdy nawrót tylko przybliża Cię o krok do wyzdrowienia”.
Transteoretyczny model zmiany
- Prekontemplacja
- Kontemplacja
- Przygotowanie
- Działanie
- Utrzymanie
- Nawrót
Jest to uniwersalny model zmiany, który najczęściej przebiega włąśnie w postaci takich etapów. W psychoterapii często podobne zjawisko określane jest terminem pływów – przypływów i odpływów. Wywodzi się z terapii uzależnień, natomiast z czasem okazało się, że jest bardzo przydatny odzwierciedla proces przy niemalże każdej zmianie nawyków, zachowania, myślenia i reagowania.
Prekontemplacja
- Nie wiem, że nie potrafię…
- Nie wiem, że źle robię…
- Nie wiem, że mam problem…
Kontemplacja
- Dostrzegam potrzebę zmiany.
- Rozważam już w ogóle taką.
- Analizuję za i przeciw.
Przygotowanie
- Jest decyzja zmiany.
- Szukam sposobów, strategii i możliwości.
- Nie wiem jak, ale chcę.
Działanie
- Wdrażam plan i działam.
- Podejmuje starania i konkretne kroki.
Nawrót
- Nastąpił regres do wcześniejszych postaw. Potknięcie, powrót do starych nawyków i wzorców.
Utrzymanie
- Czas, w którym zmiana jest wdrożona – doświadczam tego owoców i kosztów.
Zainteresował Cię ten temat?
Poszerz swoją wiedzę o wybrane produkty z naszego sklepu – solidna dawka praktycznej wiedzy!
